Pojašnjenje CIK-a u vezi postavljanja kamera na biračkim mestima i kreiranja biračkog spiska
Priština, 11. april 2024. – Nakon nejasnoća koje su nastale u javnom mnjenju, Centralna izborna komisija smatra da je neophodno da razjasni neka pitanja u vezi sa postavljanjem kamera na biračka mesta za predstojeće izborne procese, počev od glasanja 21. aprila i za izradu biračkog spiska za ovaj proces.
Povodom planova za postavljanje kamera na biračka mesta, CIK pojašnjava da ovo nije odluka koja obuhvata samo proces glasanja 21. aprila 2024. godine, već će važiti za sve buduće izborne procese, kada god se oni održavaju, a za ovu temu nekoliko pitanja koja treba razmotriti.
Prvo, postavljanje kamera na biračka mesta planirano je prilikom izrade podzakonskih akata CIK-a, tačnije Izbornim pravilnikom br. 11/2024 za Biračke odbore i br. 12/2024 za Glasanje, prebrojavanje i upravljanje biračkim mestom. Ova i druga izborna pravila nisu osmišljena samo za proces glasanja koji će se održati 21. aprila, već će se primenjivati i na buduće izborne procese.
Drugo, postavljanje nadzornih kamera u prostorije unutar biračkog mesta vrši se kako bi se garantovala bezbednost izbornog materijala i sačuvao integritet procesa glasanja i prebrojavanja na biračkom mestu. Prema procenama CIK-a, na dan izbora u biračkim centrima, odnosno na biračkim mestima, u izbornim procesima od 2009. do 2021. godine, utvrđene su nepravilnosti koje su uticale na integritet, troškove i poverenje javnosti u izbore. U izbornim procesima 2009-2021, u proseku je ponovno prebrojano 36% biračkih mesta, što je uticalo na povećanje troškova izbora i pad poverenja aktera u administraciju izbornog procesa.
Treće, takođe i prema proceduri koju je odobrio CIK, važno je da razjasnimo da će postavljanje kamera na biračka mesta biti obavljeno uz potpuno osiguranje tajnosti glasanja, jer će one biti postavljene na drugom kraju prostorije gde će glasačka kabina biti postalvjena i ni pod kojim uslovima neće moći da registruje preferenciju birača.
Četvrto, CIK saopštava da će čuvanje snimaka kamera biti privremeno, do uništenja izbornog materijala, što se prema Zakonu o opštim izborima mora izvršiti u roku od 60 dana od dana potvrđivanja izbornog rezultata.
I, na kraju, CIK pojašnjava da na dan glasanja neće pratiti ove kamere, odnosno da će se snimanje sa njihove strane vršiti pasivno i da se pristup video snimcima može obezbediti samo odlukom ili zahtevom institucija za sprovođenje zakona: CIK, IPŽP, Tužilaštvo ili Sud, a ne u drugim okolnostima.
Dok, u vezi sa pitanjem kreiranja biračkog spiska za proces glasanja 21. aprila, za ili protiv razrešenja predsednika opština Leposavić, Zvečan, Zubin Potok i Severna Mitrovica, CIK pojašnjava da je sledio ustavni i zakonski put.
Odlukom CIK-a o potvrđivanju biračkog spiska za glasanje koje će se održati 21. aprila, broj građana sa pravom glasa u opštinama Leposavić, Zubin Potok, Zvečan i Severna Mitrovica je: 46.556 birača ili 1.461 birač više u odnosu na izbore održane pre godinu dana, 23. aprila 2023. godine. Novim biračima smatraju se sva lica koja su navršila 18 godina nakon izbora održanih 23. aprila 2023. godine ili lica koja nisu prethodno bili na biračkom spisku i koji se mogu smatrati biračima koji su prvi put upisani u Centralni civilni registar ili biračima koji su promenili opštinu nakon tih izbora.
S tim u vezi, CIK pojašnjava da ovaj broj predstavlja prirodni porast broja birača, kao što se obično dešava iz jednog izbornog procesa u drugi.
Takođe, povodom pitanja postavljenog u javnosti da je broj birača u ovim opštinama veći od broja stanovnika, CIK pojašnjava da se na biračkom spisku ne nalaze samo građani sa pravom glasa koji trenutno žive u određenom prebivalištu, ali i građani sa pravom glasa koji žive u inostranstvu.